Buurtverhalen (14): Lentelustige gespreksflarden

Het is lente. Of bijna. Of al een paar dagen. Het weer is mooi, de kou bijna uit de lucht, en ik loop langs de grachten en de vaarten van West. 

“Vuile vieze teringlijer!” klinkt het aan de overkant van het water. “Stoephoer!” is het weerwoord. De rest verwalmt in de uitlaatgassen van een luid ronkende motor, maar is vast niet liefhebbender verwoord. 

Het is een begin van een verzameling onrustige gespreksflarden die ik op mag vangen.

Op een zijstraatje, bij de moskee, laat een jonge vrouw zich niet zielig in een hoekje zetten. “Alsof jij zoveel waard bent! Alsof jij voor jezelf kunt zorgen! Bij wie denk je straks weer terug te komen met je afgetrokken zak? Zak!” De zak schreeuwt en tiert terug, maar lijkt toch het onderspit te delven. Zijn stemvolume neemt af, tot er niets meer van over is dan wat gesputter. Ik kijk nog even, om te zien of er verder geen vreemde dingen gebeuren, maar ik zie de jonge vrouw trots wegbenen, met een man die er wat verslagen achteraan sjokt.

Voor me loopt een stelletje naast elkaar, van elkaar gescheiden door een kinderwagen en een woordenwisseling. Veel vang ik er niet van op, de woorden worden niet geschreeuwd maar op fluistertoon toegebeten, maar “doe in vredesnaam niet zo kinderachtig” kan ik duidelijk horen, net zoals ik kan zien dat het verwijt pijnlijk raakt. 

“Nou! Doe het dan! Doe het!” wordt op een andere straat teruggekaatst met “reken maar dat ik het doe! Dit is niet te doen!” en opgevolgd met een “Doe dan! Doe het!”. Niet dat ik met zekerheid weet wat er precies gedaan gaat worden, maar het lijkt me eerder passen bij een huisuitzetting dan een uitnodiging tot een gezellige activiteit. 

Misschien dat de lente de harten openzet, maar deze eerste lentedagen moet er eerst nog wat relationele vrieskou weggewerkt worden. 

Buurtverhalen (13): Het servies van mevrouw De Wit

Mevrouw De Wit woonde schuin boven mij. Eén trappenhuis verder. Ooit was er een meneer De Wit, maar die leefde al een jaar of tien niet meer toen ze aangaf wel wat hulp te kunnen gebruiken. Haar boodschappentassen werden te zwaar, net als haar vuilniszakken. Nu had ze daar een huishoudelijke hulp voor, maar als die niet kon komen was ze mooi hulpeloos. 

Broers had ze genoeg. Jongere broers waar zij voor moest zorgen toen ze klein was, oudere broers die zich niet altijd als broers gedroegen, zeker niet toen zij niet meer zo heel klein was. 

De inmiddels veel ouder geworden mevrouw de Wit zag hen vrijwel nooit. De jongere broers leken te willen vergeten dat ze haar ooit nodig hadden, de oudere broers wilden zichzelf waarschijnlijk vergeten. Mevrouw De Wit kon het niet vergeten. Ze wilde het ook niet.

 

Toen de jongejuffrouw lang geleden al meer dan genoeg redenen had om het ouderlijk huis te verlaten, kwam jongeheer De Wit aanzetten. Meneer De Wit, een praktiserend katholiek, een weeskind, kwam een protestants meisje kapen. Een protestants helpstertje. Een protestants lichaam. 
Er was nog een stok gevonden om mevrouw De Wit mee te slaan, en niemand in de gemeenschap liet die kans lopen. En dus trokken de jongelingen weg van haar geboortegrond naar Amsterdam. Praktisch zonder familie. 

Toen waren ze nog fris en hoopvol. Ze zouden kinderen krijgen en gelukkig worden, dachten ze.

Ze kregen één kind, een ongelukkig kind, zoals ze dat toen noemden, én heel veel zorgen. Het ongelukkige meisje werd een ongelukkige jongedame, werd een zwaar zieke jonge vrouw, en stierf, haar ouders verpletterd achterlatend. 

Er kwam geen familielid op de begrafenis. Geen één. 

Als ik bij mevrouw De Wit kwam, zag ik de foto van het kind, het meisje, de dode, en zag ik de tranen in de ogen van de oude dame. 

Meneer De Wit ging ook dood. Ook bij hem kwam er geen familielid op de begrafenis. Geen één. 

 

Een paar maanden voor haar eigen dood vertelde ze me dat ze contact had gezocht met haar broers, voor zover die zelf nog leefden, om toch goed afscheid te kunnen nemen. De broers hadden niet zo’n interesse. Er was wel een nichtje dat langs kwam. Die had echter meer aandacht voor de prachtige, antieke porseleinen serviezen die in een sierkast stonden, dan voor de verhalen en wensen van mevrouw De Wit.

 

‘Ze zal scherven erven,’ katte het oude vrouwtje. 

Op haar laatste dag heeft ze het hele servies omvergetrokken en het leven gelaten. Strijdbaar, dat was ze wel. 

Buurtverhalen (12): Het onbekende lot van Petterik

Een paar portieken verderop schreeuwde de buurvrouw naar haar zoon. Petterik! Petterik!

Waar zou dat joch uithangen? 

Zeker niet in de binnentuin, daar kon hij vanuit hun huis op de derde verdieping niet komen. Ook niet op het dak. Maar waar dan wel?

Bij nader onderzoek bleek dat Petterik helemaal niet ver weg was, maar gewoon in huis, misschien wel op het balkon, en dat zijn moeder vond dat het luidkeels toeroepen de enige manier was om zijn aandacht te trekken. 

Ze deed het vaker zo. Eén of twee keer per dag, meerdere dagen in de week, en net zoveel weken per jaar als er weken in een jaar zitten.

Petterik werd toegeschreeuwd, en als zijn moeder zijn aandacht had, schreeuwde ze verder over dingen die hij moest doen of fout deed of wat dan ook. 

Misschien had Petterik het nodig, misschien deed hij ook veel fout, maar ik geloof niet dat Petterik het slechte karakter of de kwade wil of de boze opzet had die zijn moeder hem toedichtte. Petterik, laat ik hem verder gewoon Patrick noemen, was wat we vroeger “een zielig geval” noemden. Geen syndroom van Down, maar iets anders waardoor hij achterliep, waardoor hij anders was. Iedere doordeweekse dag werd hij met een busje opgehaald om naar één of andere opvang- en opleidingsvorm gebracht te worden. Aan het eind van de dag kwam hij weer terug, om door zijn moeder gecommandeerd te worden. 

Af en toe leek zijn wat oudere broer (Henderik, of zo) ook een bron van ergernis te zijn. En soms leek er een vader aan het spel mee te doen. Diens rol was onduidelijk, behalve op de momenten dat de vader en de moeder ruzieden, en de buurt mee mocht genieten van gebrom, geschreeuw, gehuil, afgewisseld met "Petterik!" als het joch zich er blijkbaar mee bemoeide.

Ik heb wel eens zo’n telefoondienst gebeld, zo’n club die zich bezig hield met kindermishandeling, als ik het idee kreeg dat Patrick niet alleen verwijten en scheldwoorden, maar ook hardere zaken naar zijn hoofd geslingerd kreeg. Ik weet zeker dat anderen ook belden. 

Zijn onderbuurvrouw, de oude lieve mevrouw De Wit, bekommerde zich wel eens om het joch. Dan haalde ze hem in huis om hem in alle rust limo en koekjes te voeren, en om hem uit de klauwen van zijn familie te houden. 

 

Het ging van kwaad tot erger. Het geschreeuw nam toe, zo ook de zorgen. Ik belde weer eens met de kinderbescherming.

Plotseling was het afgelopen. Het was stil. Dagen achter elkaar hoorden we niets. 
Na een week of wat vroeg ik mevrouw De Wit wat er met Patrick gebeurd was. Veel kon ze er niet over vertellen, behalve dan dat ze allemaal verdwenen waren. ’s Morgens ging Patrick met z’n busje naar school, en ’s middags vertrok de rest van het gezin met een halfvolle vrachtwagen. 

En dat was het.

Patrick weg, familie weg, en wij bleven met een raadsel achter. Ik geloof niet dat iemand de moeite heeft genomen precies uit te zoeken wat er nu voorgevallen was, waar ze nu naar toe waren, hoe ze terecht waren gekomen, wat er met Petterik gebeurd was. Wat zouden we ook aan die kennis gehad hebben?